عارضه یبوست و خشکی مدفوع یکی از شایع ترین عارضه های گوارشی است که افراد در هر سنی ممکن است گاه به گاه به آن دچار شوند. اگر یبوست دارید تنها نیستید زیرا حداقل ۲٫۵ میلیون نفر در سال به دلیل یبوست به پزشک مراجعه می کنند.
یبوست زمانی رخ می دهد که فرد در تخلیه روده بزرگ مشکل داشته باشد. درمان‌های خانگی و تغییر شیوه زندگی اغلب می‌تواند به رفع آن کمک کند، اما گاهی اوقات ممکن است به مراقبت و روش های پزشکی نیاز داشته باشد.
در ادامه به بررسی این عارضه، دلایل، عوارض و راه های درمان یبوست خواهیم پرداخت:
یبوست چیست؟
تعداد دفعات دفع در هر فرد بسیار متفاوت است. برخی از افراد چندین بار در روز اجابت مزاج دارند در حالی که برخی دیگر فقط یک تا دو بار در هفته اجابت مزاج انجام می دهند. الگوی اجابت مزاج شما هر چه باشد، برای شما منحصر به فرد و طبیعی است، تا زمانی که خیلی از الگوی خود دور نشوید.
برای یکی یبوست یعنی تعداد کم اجابت مزاج و برای دیگری مدفوع سفت و خشک و عبور سخت است که مستلزم فشار آوردن و درد هنگام عبور است.
برای عده دیگری هم حس تخلیه نشدن کامل و نارضایتی از اجابت مزاج به معنی یبوست است. این عارضه معمولا با نفخ و باد کردن شکم، تهوع خفیف و گرفتگی عضلات همراه است که کلا پس از بیرون رفتن رفع می‌شوند.
کلینیک پایتخت
چگونه بفهمیم دچار یبوست شدیم؟
اصلی ترین علائم یبوست :
- مشکل در دفع مدفوع
- زور زدن هنگام دفع مدفوع
- دفع مدفوع کمتر از حد معمول
- مدفوع توده ای، خشک یا سفت
علائم دیگر عبارتند از:
- درد و گرفتگی در شکم
- احساس نفخ
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها
دلایل
سوال بسیاری از بیماران این است که چرا دچار یبوست می شویم؟ برخی از دلایل یبوست و سختی مدفوع به شرح زیر است:
کمبود فیبر در رژیم غذایی: افرادی که فیبر غذایی زیادی دریافت می کنند، کمتر دچار یبوست می شوند. این به این دلیل است که فیبر حرکات منظم روده را افزایش می دهد، به خصوص زمانی که فرد آن را با هیدراتاسیون مناسب ترکیب می کند.
غذاهای با فیبر بالا عبارتند از:
- میوه ها
- سبزیجات
- غلات کامل
- آجیل
- عدس، نخود و سایر حبوبات
غذاهای کم فیبر عبارتند از:
- غذاهای پرچرب مانند پنیر، گوشت و تخم مرغ
- غذاهای بسیار فرآوری شده، مانند نان سفید
- فست فودها، چیپس و سایر غذاهای از پیش ساخته شده
عدم تحرک بدنی: سطوح پایین فعالیت بدنی نیز ممکن است منجر به یبوست شود. افرادی که چندین روز یا هفته را در رختخواب می گذرانند یا روی صندلی می نشینند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای یبوست باشند.
برخی از داروها: (به ویژه داروهای مسکن قوی مانند داروهای مخدر، داروهای ضد افسردگی و قرص آهن) و داروهای ضد اسیدی که دارای کلسیم یا آلومینیوم هستند
دلایل دیگری که منجر به یبوست می شوند:
- اختلالات اشتها
- سندرم روده تحریک پذیر
- بارداری
- مشکلات مربوط به اعصاب و ماهیچه های دستگاه گوارش شما
- سرطان روده بزرگ
- بیماری های عصبی مانند بیماری پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس
- تیروئید کم کار (به نام کم کاری تیروئید)
- کلسیم بیش از حد در خون شما (هیپرکلسمی) به دلیل فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید، داروها، سرطان (ریه، سینه، مولتیپل میلوما) یا علل دیگر
آیا یبوست خطرناک است؟
همانطور که در ابتدا اشاره کردیم زمانی که دفع کمتر از سه بار در هفته اتفاق بیفتد، دچار یبوست شده اید. اما چه زمانی یبوست خطرناک است؟ اگر فاصله دفع شما بیشتر از این شود و یبوست مزمن شود، ممکن است باعث ایجاد انسداد در روده شود. در مواردی هم ممکن است انسداد روده خود باعث یبوست شده باشد که نیاز به مداخله جراح دارد و شکل خطرناک آن است.
مراجعه به پزشک و تشخیص علت
تصمیم گیری در مورد اینکه پزشک برای شما انجام آزمایشات خاصی را تجویز کند یا خیر؟ به علائم و شدت یبوست، سابقه پزشکی و سلامت کلی شما بستگی دارد.
آزمایشاتی که ممکن است تجویز شود شامل:
- آزمایش خون و ادرار که برای تشخیص کم کاری تیروئید، کم خونی و دیابت انجام می شود.
- نمونه مدفوع علائم عفونت، التهاب و سرطان را بررسی می کند.
- آزمایش‌های تصویربرداری مثل سی تی اسکن، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و در صورت نیاز انجام آزمایشاتی مثل کولونوسکوپی
